از چند وقت پیش تصمیم داشتم مجموعه مطالبی در مورد سواد رسانه‌ای بنویسم، اما هر بار به دلایل مختلفی این کار عقب افتاد تا اینکه امروز توفیق یار شد و قسمت اول رو نوشتم. از تمام مخاطبان درخواست دارم این مجموعه مطالب رو با دقت کامل بخونید. علاوه بر این، برای همه دوستان و آشنایان نیز بفرستید. سواد رسانه‌ای صرفا نیاز یک بخش خاصی از جامعه نبوده و نخواهد بود بلکه نیاز تمام اعضای جامعه بشری هست.
امروزه دنیای ما رسانه‌ای شده و هیچ گزیری از آن نیست. رسانه ها عقاید، افکار، ارزش ها، ادراک، احساسات و نگرش ما را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند. اگر در مقابل این تاثیرات منفعل عمل کنیم تبدیل به سرباز هایی برای صاحبان رسانه‌ها می‌شویم تا آن ها را به اهدافشان برسانیم. با داشتن سواد رسانه‌ای تبدیل به یک فرد فعال در مقابل پیام های رسانه ها می‌شویم و می‌توانیم تهدیدات و خطرات رسانه ها را خنثی میکنیم.
قبل از ورود به هر علم، باید اصطلاحات آن علم رو تعریف کنیم و با ادبیات آن آشنا شویم.
رسانه چیست؟
به وسیله‌ای که فرستنده به کمک آن دیدگاه، عقاید، ارزش، معنا و مفهوم خود را به دیگری(گیرنده پیام) منتقل میکند، رسانه(media) می‌گویند.
مثال هایی از انواع رسانه:
- تلوزیون و رادیو
- شبکه‌های اجتماعی
- سایت های خبری
- روزنامه‌ها و خبرگذاری‌ها
- منبر و تریبون
- فیلم های سینمایی و سریال‌ها
- بازی های رایانه‌ای
- بیلبورد‌های تبلیغاتی و…
رسانه جمعی چیست؟
به رسانه ای که پیام را از یکی به بسیاری منتقل میکند، رسانه جمعی(Mass media) گفته میشود. تلوزیون و رادیو از این دست رسانه های هستند.
چرا سواد رسانه‌ای؟
معمولا کلمه «سواد» را برای خواندن و نوشتن استفاده میکنیم. اما امروز یکی از مصادیق سواد، سواد رسانه‌ای می‌باشد. کلمه «سواد» را به کار می‌بریم تا اهمیت و ضرورت این موضوع را آشکار کنیم. سواد رسانه‌ای پیش‌نیازی برای مراحل بعدی زندگی و ادراک ما می‌باشد.
اگر علم را در یک تقسیم بندی ساده به سه بخش علم مفید، علم مضر و علم غیرمفید و غیرمضر تقسیم کنیم، سواد رسانه‌ای مصداقی از علم مفید محسوب میشود.
سواد رسانه‌ای چیست؟
سواد رسانه‌ای مجموعه ی مهارت های قابل یادگیری است که میتوان به وسیله آن به پیام ها دسترسی یافت و آن ها تجزیه و تحلیل و بررسی کرد.
من سواد رسانه‌ای دارم یا نه؟
به نظر نگارنده سواد رسانه‌ای یک چیز سیاه و سفید نیست. در نتیجه نمی‌توان گفت کسی با سواد رسانه‌ای هست یا نه؟ اما میتوان گفت چه مقدار سواد رسانه‌ای دارد؟
برای بررسی سطح سواد‌رسانه‌ای خود به سوالات زیر پاسخ دهید.
- چه کسی ایجاد کننده یک پیام است؟
- هدف وی از ایجاد و انتقال این پیام چیست؟
- چه میزان تحت تاثیر رسانه های هستد؟
- چه میزان نوع پوشش شما تحت تاثیر رسانه ها و افراد مختلف(بازیگران و…) می‌باشد؟
- چه میزان تکه‌کلام ها و ادبیات محاوره ای شما تحت تاثیر یک شخص یا یک فیلم یا یک کانال تلگرامی است؟
- چه میزان رفتار شما تحت تاثیر رسانه ها است؟
- چه میزان غذاهایی که میخورید تحت تاثیر رسانه ها است؟
- رسانه های به طریقی شما را اقناع می‌کنند؟ و…
مزایای سواد رسانه‌ای:
مخاطب امروز از انبوه اطلاعات اشباع شده است، اما این که چقدر در برابر این پیام ها و اطلاعات فعالانه و منتقدانه برخورد میکند به سطح سواد رسانه ای او ارتباط دارد
اگر شما سواد رسانه‌ای داشته باشید می‌توانید:
- می‌دانید به چه اطلاعاتی توجه کنید.
- می‌دانید کجای یک پیام ممکن است ساختگی و غیرواقع باشد.
- می‌توانید رسانه ها را تفکیک کنید.
- تبدیل به مخاطب فعال می‌شوید و صرفا یک مصرف کننده ساده اطلاعات نیستید.
- تاثیرات رسانه ها تحلیل و کندوکار می‌کنید.
- اثرات مخرب و تهدیدات رسانه را کنترل و دفع می‌کنید. و…